Khí phế thũng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng bệnh

Khí phế thũng là một bệnh lý hô hấp mạn tính phổ biến, thường bị nhầm lẫn với các rối loạn phổi khác hoặc dễ bị bỏ qua ở giai đoạn đầu. Căn bệnh này gây tổn thương không hồi phục cho phế nang  nơi trao đổi khí trong phổi khiến người bệnh luôn trong tình trạng khó thở, mệt mỏi và giảm dần khả năng vận động. Nếu không được phát hiện và kiểm soát sớm, khí phế thũng có thể làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ khí phế thũng là gì, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm và cách quản lý hiệu quả bệnh lý này.

Khí phế thũng là gì?

Khí phế thũng là một bệnh lý mạn tính của phổi, xảy ra khi các phế nang những túi khí nhỏ đảm nhiệm chức năng trao đổi oxy và carbon dioxide bị phá hủy và giãn nở bất thường. Quá trình này làm giảm diện tích trao đổi khí, khiến phổi mất dần khả năng cung cấp đủ oxy cho cơ thể.
Về cơ chế bệnh sinh, trong điều kiện bình thường, phế nang có độ đàn hồi giúp không khí được hít vào và thở ra dễ dàng. Tuy nhiên, ở người bị khí phế thũng, thành phế nang bị tổn thương và mất tính đàn hồi, khiến không khí bị kẹt lại trong phổi sau mỗi lần thở ra. Theo thời gian, phổi trở nên “phồng to” nhưng khả năng trao đổi khí lại giảm sút nghiêm trọng.
Dựa trên vị trí và đặc điểm tổn thương, khí phế thũng được chia thành ba dạng chính:

• Khí phế thũng trung tâm tiểu thùy: phổ biến nhất, thường gặp ở người hút thuốc lá lâu năm.
• Khí phế thũng toàn tiểu thùy: thường liên quan đến thiếu hụt men Alpha-1 antitrypsin – một yếu tố di truyền hiếm gặp.
• Khí phế thũng cận vách hoặc không đều: ít gặp hơn, thường xuất hiện ở vùng phổi gần màng phổi hoặc đi kèm với các bệnh phổi khác.

Nguyên nhân gây bệnh khí phế thũng

Khí phế thũng hình thành do sự kết hợp giữa yếu tố môi trường và cơ địa, trong đó hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu. Dưới đây là các yếu tố chính dẫn đến bệnh:
- Hút thuốc lá 
Khoảng 80–90% người mắc khí phế thũng có tiền sử hút thuốc lá hoặc thuốc lào. Khói thuốc chứa hàng nghìn hóa chất độc hại, trong đó có nicotine và các gốc tự do, gây viêm mạn tính và phá hủy cấu trúc phế nang. Việc hút thuốc lâu năm khiến phổi mất khả năng tự bảo vệ, làm bệnh tiến triển nhanh hơn.
- Ô nhiễm không khí và khói bụi
Những người làm việc trong môi trường có bụi, hơi hóa chất, khói đốt than – củi, hoặc khói xe cộ dễ bị tổn thương phổi mạn tính. Tiếp xúc lâu dài với các tác nhân này gây viêm đường hô hấp và làm suy yếu mô phổi.
- Thiếu hụt Alpha-1 antitrypsin (Yếu tố di truyền)
Protein Alpha-1 antitrypsin (AAT) có vai trò bảo vệ mô phổi khỏi sự phá hủy của enzyme protease. Khi cơ thể thiếu hụt AAT (một rối loạn di truyền hiếm gặp), phế nang bị tổn thương nhanh chóng, gây khí phế thũng ngay cả ở người trẻ không hút thuốc.
- Tuổi tác 
Quá trình lão hóa tự nhiên khiến độ đàn hồi của phổi giảm dần, làm tăng nguy cơ mắc khí phế thũng, đặc biệt ở người trên 60 tuổi.
- Các yếu tố khác
Người có tiền sử viêm phế quản mạn, hen phế quản hoặc thường xuyên nhiễm trùng hô hấp cũng dễ phát triển bệnh do phổi bị viêm tái diễn và tổn thương kéo dài.

Triệu chứng điển hình của khí phế thũng

Khí phế thũng thường tiến triển âm thầm qua nhiều năm, nên các dấu hiệu ban đầu dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các triệu chứng đặc trưng giúp phát hiện bệnh kịp thời và kiểm soát tốt hơn.
- Khó thở 
Đây là biểu hiện đặc trưng và thường gặp nhất. Ban đầu, người bệnh chỉ cảm thấy khó thở khi gắng sức nhẹ như đi bộ hoặc leo cầu thang. Theo thời gian, tình trạng này tiến triển nặng hơn, khiến người bệnh khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi, cảm giác như “thiếu không khí” thường xuyên.
- Ho mạn tính và khạc đờm
Người bệnh có thể ho kéo dài, dai dẳng, đặc biệt vào buổi sáng, đôi khi kèm đờm nhầy. Triệu chứng này thường đi kèm viêm phế quản mạn tính, một phần của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
- Thở khò khè
Âm thanh rít hoặc huýt sáo khi thở ra, do đường thở bị hẹp và tắc nghẽn bởi đờm hoặc viêm mạn tính.
- Thay đổi về thể chất

• Sụt cân, mệt mỏi, suy nhược cơ thể.
• Môi và đầu ngón tay xanh tím ở giai đoạn muộn do thiếu oxy trong máu.
• Người bệnh thường hạn chế hoạt động thể chất, nhanh mệt khi làm việc nhẹ, dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống đáng kể.
• Lồng ngực hình thùng: do phổi giãn nở quá mức.

Các phương pháp điều trị và quản lý bệnh khí phế thũng

Khí phế thũng là bệnh mạn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu được điều trị đúng cách, người bệnh có thể kiểm soát triệu chứng, giảm đợt cấp và cải thiện chất lượng cuộc sống đáng kể. Dưới đây là các phương pháp điều trị và quản lý được sử dụng phổ biến hiện nay:
- Điều trị bằng thuốc

• Thuốc giãn phế quản: Mở rộng đường thở, giảm tình trạng khó thở.
• Corticosteroid dạng hít:Giúp giảm viêm phổi, thường dùng phối hợp để tăng hiệu quả.
• Kháng sinh: Dùng khi có nhiễm khuẩn hô hấp, giúp hạn chế đợt cấp.

- Liệu pháp Oxy - Hỗ trợ hô hấp cho bệnh nhân nặng
Cung cấp oxy bổ sung giúp duy trì nồng độ oxy trong máu, giảm mệt mỏi và cải thiện khả năng vận động.
- Phục hồi chức năng phổi
Áp dụng các bài tập thở sâu, thở chúm môi và chương trình tập luyện thể chất an toàn nhằm tăng cường khả năng thông khí và sức bền.
- Can thiệp phẫu thuật
Ghép phổi: Lựa chọn cuối cùng cho bệnh nhân khí phế thũng giai đoạn nặng, giúp cải thiện chức năng hô hấp và kéo dài tuổi thọ.

Phòng ngừa và lời khuyên cho người bệnh khi phế thũng

Để kiểm soát bệnh hiệu quả và hạn chế tiến triển nặng, người bệnh khí phế thũng cần chủ động chăm sóc bản thân từ thói quen hằng ngày đến tuân thủ điều trị.
- Phòng ngừa – Giảm nguy cơ mắc và tiến triển bệnh

• Ngừng hút thuốc lá và tránh xa khói thuốc thụ động yếu tố nguy cơ lớn nhất gây tổn thương phổi.
• Đeo khẩu trang, sử dụng thiết bị bảo hộ khi làm việc trong môi trường ô nhiễm, nhiều bụi hóa chất.
• Tiêm vắc xin phòng cúm và phế cầu định kỳ để ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng hô hấp làm bệnh nặng thêm.
• Ăn uống lành mạnh, bổ sung nhiều vitamin và chất chống oxy hóa từ rau củ, trái cây.
• Uống đủ nước mỗi ngày để làm loãng đờm, giúp đường thở thông thoáng hơn.
• Tuân thủ phác đồ điều trị, dùng thuốc đúng hướng dẫn và tái khám định kỳ để theo dõi chức năng phổi, phát hiện sớm biến chứng.

Khí phế thũng là bệnh phổi mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và tuân thủ điều trị đúng cách. Khi có dấu hiệu khó thở kéo dài, hãy đến khám bác sĩ chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị kịp thời.

Có thể bạn quan tâm: CLENMYSOL SP -Thuốc điều trị rối loạn đường hô hấp

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần