Mê sảng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và các loại thuốc chữa mê sảng phổ biến

Mê sảng là một rối loạn tâm thần cấp tính, thường xuất hiện đột ngột, gây rối loạn ý thức, nhận thức và hành vi. Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở người cao tuổi, bệnh nhân nặng hoặc những người đang điều trị tại bệnh viện, và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mê sảng, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến các phương pháp điều trị, bao gồm cả việc sử dụng thuốc chữa mê sảng trong những trường hợp cần thiết. Hãy cùng tìm hiểu những kiến thức quan trọng này để nhận biết sớm và xử lý tình trạng mê sảng một cách đúng đắn, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.

Mê sảng là gì?

Mê sảng là một tình trạng rối loạn tâm thần xuất hiện đột ngột, khiến người bệnh khó tập trung, dễ nhầm lẫn và mất khả năng nhận biết chính xác về thời gian, địa điểm hoặc những người xung quanh. Tình trạng này thường kéo dài từ vài giờ đến vài ngày và có thể cải thiện hoàn toàn nếu nguyên nhân được xử lý kịp thời.
Điểm khác biệt lớn giữa mê sảng và sa sút trí tuệ là ở cách khởi phát và khả năng hồi phục:

• Mê sảng: Bắt đầu nhanh chóng, thay đổi triệu chứng theo từng giờ hoặc từng ngày, có thể hồi phục khi điều trị đúng nguyên nhân.
• Sa sút trí tuệ: Khởi phát chậm, tiến triển dần theo thời gian và hiếm khi hồi phục hoàn toàn.

Điều quan trọng là hiểu rằng mê sảng không phải là một bệnh riêng, mà là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, như nhiễm trùng, rối loạn chuyển hóa, tác dụng phụ của thuốc, chấn thương hoặc bệnh lý não bộ.
Nhận biết sớm và xử lý nguyên nhân gây mê sảng không chỉ giúp cải thiện khả năng nhận thức của người bệnh mà còn giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, thậm chí cứu sống người bệnh trong nhiều trường hợp.

Nguyên nhân gây mê sảng

Mê sảng thường xuất hiện khi não bị tác động bởi những yếu tố bất thường về sức khỏe hoặc môi trường. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân chính:
- Nguyên nhân y tế: Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến nhất, bao gồm:

• Nhiễm trùng: Viêm phổi, nhiễm trùng đường tiểu, nhiễm trùng huyết.
• Rối loạn chuyển hóa: Hạ đường huyết, rối loạn điện giải.
• Mất nước nghiêm trọng.
• Các bệnh mạn tính nặng: Suy tim, suy hô hấp.
• Bệnh lý thần kinh: Đột quỵ, chấn thương sọ não.

- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến hoạt động của não và gây mê sảng, chẳng hạn:

• Thuốc an thần, thuốc ngủ.
• Thuốc chống trầm cảm.
• Thuốc giảm đau nhóm opioid.
• Các thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương.

- Lạm dụng chất kích thích: Bao gồm tình trạng ngộ độc hoặc hội chứng cai khi sử dụng:

• Rượu bia.
• Ma túy.
• Thuốc lá hoặc các sản phẩm nicotine liều cao.

- Nguyên nhân khác

• Thiếu ngủ kéo dài.
• Thay đổi môi trường sống đột ngột, như nhập viện hoặc chăm sóc tại viện dưỡng lão.
• Sau phẫu thuật lớn.

Triệu chứng của mê sảng

Mê sảng thường xuất hiện đột ngột với nhiều dấu hiệu khác nhau, có thể thay đổi theo thời điểm trong ngày và dao động về mức độ nặng nhẹ. Người bệnh có thể có một hoặc nhiều nhóm triệu chứng sau:
- Thay đổi nhận thức

• Mất phương hướng về thời gian, không gian, thậm chí không nhận ra người thân.
• Khó tập trung, dễ bị phân tâm.
• Suy nghĩ lộn xộn, nói chuyện không mạch lạc.

- Thay đổi hành vi

• Kích động, đi lại không yên hoặc có hành vi bất thường.
• Ảo giác (thấy hoặc nghe những điều không có thật).
• Hoang tưởng, nghi ngờ vô lý.
• Cảm xúc thay đổi nhanh chóng, từ lo lắng sang giận dữ hoặc buồn bã.

- Thay đổi về sinh lý:

• Rối loạn giấc ngủ: Thức đêm, ngủ ngày hoặc mất ngủ hoàn toàn.
• Run rẩy, vã mồ hôi.
• Huyết áp hoặc nhịp tim thay đổi bất thường.

Điểm đáng chú ý là các triệu chứng này có thể thay đổi theo từng giờ trong ngày. Do đó, việc theo dõi sát sao và đưa người bệnh đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu nghi ngờ là rất quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Các loại thuốc chữa mê sảng phổ biến

Lưu ý quan trọng: Việc sử dụng thuốc chữa mê sảng phải được bác sĩ chỉ định và theo dõi chặt chẽ. Tuyệt đối không tự ý mua hoặc dùng thuốc, vì điều này có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc người có bệnh nền.

- Thuốc chống loạn thần
Đây là nhóm thuốc thường được dùng khi bệnh nhân mê sảng có kích động mạnh, ảo giác hoặc hoang tưởng. Thuốc giúp ổn định tâm thần, cải thiện nhận thức và giảm hành vi nguy hiểm. Một số thuốc phổ biến gồm Haloperidol (thế hệ cũ) và các thuốc thế hệ mới như Olanzapine, Risperidone, Quetiapine. Khi sử dụng, bác sĩ thường lựa chọn liều thấp nhất có hiệu quả để giảm nguy cơ tác dụng phụ như hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim hoặc cứng cơ, đặc biệt ở người lớn tuổi.
- Benzodiazepines
Nhóm thuốc này có tác dụng an thần, giảm lo lắng và kích động. Chúng đặc biệt hữu ích trong các trường hợp mê sảng do cai rượu. Thuốc thường dùng gồm Lorazepam và Diazepam. Tuy nhiên, benzodiazepines không nên dùng lâu dài vì nguy cơ gây phụ thuộc hoặc làm nặng thêm lú lẫn, nhất là ở người cao tuổi. Thời gian sử dụng thường ngắn và luôn cần giám sát y tế.
- Biện pháp hỗ trợ không dùng thuốc
Bên cạnh thuốc, các phương pháp chăm sóc hỗ trợ đóng vai trò quan trọng. Bệnh nhân nên ở trong môi trường yên tĩnh, ánh sáng phù hợp, có đồng hồ và lịch để dễ định hướng thời gian. Cần đảm bảo uống đủ nước, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và ngủ đủ giấc. Người thân nên trò chuyện nhẹ nhàng, trấn an tinh thần và hạn chế thay đổi môi trường sống đột ngột nếu không cần thiết.

Phòng ngừa mê sảng

Mê sảng có thể giảm nguy cơ xảy ra nếu áp dụng các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa từ sớm. Một số lời khuyên hữu ích gồm:

• Đảm bảo giấc ngủ: Giúp người bệnh ngủ đủ giấc, hạn chế tiếng ồn và ánh sáng mạnh vào ban đêm. Giấc ngủ chất lượng giúp não phục hồi và giảm nguy cơ rối loạn nhận thức.
• Duy trì hoạt động thể chất và tinh thần: Khuyến khích người bệnh vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập thở, đồng thời tham gia trò chuyện, đọc sách hoặc các hoạt động xã hội để giữ tinh thần minh mẫn.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Quản lý tốt các bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, tăng huyết áp… bằng chế độ điều trị, dinh dưỡng và tái khám định kỳ.
• Thận trọng khi dùng thuốc: Luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu hoặc thay đổi bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là thuốc an thần hoặc thuốc tác động lên hệ thần kinh.
• Môi trường quen thuộc: Giữ môi trường sống ổn định, tránh thay đổi đột ngột để người bệnh dễ định hướng và cảm thấy an toàn.

Tìm hiểu thêm: Diropam- Điều trị bệnh tâm thần, lo âu.

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần