Viêm màng não mô cầu là gì? Nguyên nhân và triệu chứng

Viêm màng não là tình trạng viêm lớp màng bao quanh não và tủy sống, trong đó viêm màng não mô cầu là thể bệnh nguy hiểm nhất. Bệnh tiến triển nhanh, có thể gây tử vong chỉ sau vài giờ nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ viêm màng não mô cầu là gì, nguyên nhân, triệu chứng nhận biết sớm và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Viêm màng não mô cầu là gì?

- Định nghĩa
Viêm màng não mô cầu là bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis (còn gọi là não mô cầu) gây ra, khiến lớp màng bao quanh não và tủy sống bị viêm. Bệnh có thể khởi phát đột ngột, tiến triển rất nhanh và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như sốc nhiễm khuẩn, tổn thương não hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

- Tác nhân gây bệnh
Vi khuẩn Neisseria meningitidis được chia thành nhiều nhóm huyết thanh, trong đó phổ biến nhất là A, B, C, Y và W-135. Mỗi nhóm có khả năng gây dịch ở các khu vực và thời điểm khác nhau. Ở Việt Nam, nhóm A và C thường gặp hơn, có thể gây thành dịch lớn, đặc biệt trong môi trường đông đúc.
- Đối tượng dễ mắc bệnh
Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và người có hệ miễn dịch suy yếu là nhóm nguy cơ cao nhất. Ngoài ra, người sống trong khu tập thể, ký túc xá hoặc môi trường đông người cũng dễ bị lây nhiễm do vi khuẩn lây qua đường hô hấp.

Nguyên nhân và đường lây truyền của viêm màng não mô cầu

- Nguồn gốc lây bệnh
Người lành mang vi khuẩn và người đang mắc bệnh viêm màng não mô cầu đều là nguồn lây chính. Trong nhiều trường hợp, người khỏe mạnh vẫn có thể mang vi khuẩn Neisseria meningitidis ở vùng mũi họng mà không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, họ vẫn có khả năng truyền mầm bệnh cho người khác thông qua tiếp xúc gần, đặc biệt trong môi trường tập thể như trường học, ký túc xá hoặc doanh trại.
- Đường lây truyền chính
Vi khuẩn lây lan chủ yếu qua giọt bắn đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc tiếp xúc gần. Các hành động như hôn, dùng chung ly, muỗng, khăn hoặc bàn chải đánh răng đều có thể khiến vi khuẩn truyền từ người này sang người khác. Khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng máu rồi lan đến màng não.
- Các yếu tố thúc đẩy lây nhiễm
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bùng phát viêm màng não mô cầu gồm môi trường đông đúc, kém thông khí, thời tiết lạnh, ẩm, hút thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc thụ động. Ngoài ra, người có sức đề kháng yếu, trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và người mắc bệnh mạn tính cũng dễ bị vi khuẩn tấn công hơn.

Triệu chứng điển hình của bệnh viêm màng não mô cầu

- Dấu hiệu khởi phát
Bệnh viêm màng não mô cầu thường bắt đầu đột ngột với sốt cao (39–40°C), kèm ớn lạnh, mệt mỏi, buồn nôn hoặc nôn mửa. Người bệnh có thể cảm thấy đau nhức cơ, chán ăn và khó chịu toàn thân như khi bị cảm cúm. Tuy nhiên, điểm khác biệt là các triệu chứng này tiến triển rất nhanh chỉ trong vài giờ đến một ngày, khiến nhiều người dễ bỏ qua giai đoạn cảnh báo sớm.
- Triệu chứng tại màng não
Khi vi khuẩn xâm nhập vào dịch não tủy, người bệnh bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu đặc trưng của viêm màng não như:

• Đau đầu dữ dội, liên tục và không giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường.
• Cứng cổ (gáy cứng) đây là dấu hiệu kinh điển, người bệnh khó cúi đầu hoặc quay cổ.
• Sợ ánh sáng (chói mắt) và nhạy cảm với tiếng động, kèm theo nôn vọt (nôn không liên quan đến ăn uống).
• Ở trẻ nhỏ, các triệu chứng có thể không điển hình mà biểu hiện qua quấy khóc, bỏ bú, ngủ li bì hoặc thóp phồng.

- Biểu hiện khác và dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm
Ngoài các triệu chứng thần kinh, viêm màng não mô cầu còn có thể gây rối loạn ý thức, người bệnh lú lẫn, li bì, hôn mê, thậm chí co giật. Một biểu hiện rất đặc trưng và nguy hiểm là phát ban xuất huyết dạng chấm hoặc mảng đỏ tím trên da, thường xuất hiện ở tay, chân hoặc thân mình. Đây là dấu hiệu cho thấy vi khuẩn đã xâm nhập vào máu, gây nhiễm khuẩn huyết, đe dọa tính mạng nếu không cấp cứu kịp thời.
Tóm lại, viêm màng não mô cầu là bệnh tiến triển nhanh và nguy hiểm, đòi hỏi phát hiện sớm. Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ như sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, cứng cổ hoặc phát ban xuất huyết, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Biến chứng nguy hiểm và tiên lượng của viêm màng não mô cầu

- Biến chứng cấp tính đe dọa tính mạng
Viêm màng não mô cầu là bệnh tiến triển cực nhanh, có thể gây nhiễm trùng huyết (sepsis) chỉ trong vài giờ. Khi vi khuẩn lan vào máu, người bệnh dễ rơi vào sốc nhiễm khuẩn, rối loạn đông máu, suy hô hấp và suy đa tạng, dẫn đến tử vong đột ngột nếu không được cấp cứu kịp thời. Đây là giai đoạn nguy kịch, đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức.
- Biến chứng lâu dài và tiên lượng sau điều trị
Ngay cả khi qua khỏi giai đoạn cấp, người bệnh vẫn có nguy cơ gặp di chứng thần kinh nghiêm trọng như tổn thương não, giảm hoặc mất thính lực, co giật mạn tính, rối loạn nhận thức và trí nhớ. Một số trường hợp nặng còn bị hoại tử chi do rối loạn tuần hoàn, buộc phải cắt cụt. Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào mức độ tổn thương và thời gian điều trị; phát hiện sớm và điều trị đúng là yếu tố quyết định sự sống còn.

Phòng ngừa viêm màng não mô cầu

Tiêm vắc-xin phòng viêm màng não mô cầu là biện pháp phòng bệnh hiệu quả và bền vững nhất hiện nay. 
Hiện có nhiều loại vắc-xin bảo vệ chống lại các nhóm huyết thanh khác nhau như A, C, Y, W-135 và B. Ở Việt Nam, vắc-xin MenACWY (phòng 4 nhóm huyết thanh) và MenB được khuyến cáo sử dụng.

• Trẻ từ 6 tháng tuổi đến 2 tuổi: tiêm 2 liều cách nhau ít nhất 3 tháng.
• Trẻ lớn, thanh thiếu niên và người trưởng thành: tiêm 1 liều duy nhất, nhắc lại mỗi 3–5 năm tùy nguy cơ.
• Tiêm phòng đặc biệt quan trọng đối với người sống trong môi trường tập thể, học sinh – sinh viên nội trú, quân nhân, người chuẩn bị du học hoặc hành hương đến vùng có dịch.

Biện pháp phòng ngừa khác
Bên cạnh tiêm chủng, cần thực hiện các biện pháp phòng bệnh hàng ngày:

• Giữ vệ sinh cá nhân tốt, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
• Đeo khẩu trang nơi đông người và khi tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp.
• Đeo khẩu trang nơi đông người và khi tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp.
• Giữ môi trường thông thoáng, tránh tụ tập nơi đông đúc khi có dịch bùng phát.

Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh chủ động tiêm vắc-xin và duy trì lối sống lành mạnh chính là “lá chắn” vững chắc giúp bạn và gia đình tránh khỏi viêm màng não mô cầu nguy hiểm.

Viêm màng não mô cầu là bệnh nguy hiểm, có thể gây tử vong nhanh nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc-xin và phát hiện sớm. Hãy chủ động tiêm phòng đầy đủ, đồng thời cảnh giác với các triệu chứng như sốt cao, cứng cổ, phát ban xuất huyết để kịp thời đến cơ sở y tế thăm khám.

Có thể bạn quan tâm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Cereviha hỗ trợ bổ não, bổ mắt tốt cho tim mạch

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần