Viêm não tự miễn là bệnh gì? Triệu chứng và nguyên nhân

Viêm não tự miễn có thể là một cái tên còn xa lạ với nhiều người, nhưng đây lại là một căn bệnh nguy hiểm cần được nhận biết sớm. Đây là tình trạng khi hệ miễn dịch vốn có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi virus và vi khuẩn lại nhầm lẫn, tấn công chính các tế bào trong não. Hậu quả là não bộ bị viêm, gây ra nhiều rối loạn về nhận thức, hành vi, thậm chí đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu rõ về viêm não tự miễn sẽ giúp chúng ta nhận biết sớm dấu hiệu, từ đó có hướng xử lý đúng đắn và giảm nguy cơ biến chứng nặng. Bài viết sau sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về căn bệnh này, bao gồm: định nghĩa, triệu chứng, nguyên nhân, cách chẩn đoán, điều trị và các biện pháp phòng ngừa.

Viêm não tự miễn là gì?

Viêm não tự miễn là một bệnh lý xảy ra khi hệ miễn dịch vốn có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi virus và vi khuẩn lại nhận nhầm tế bào thần kinh trong não là "kẻ thù". Thay vì bảo vệ, hệ miễn dịch lại tạo ra các kháng thể và tấn công nhầm vào não, khiến não bị viêm và hoạt động bất thường. Điều này dẫn đến hàng loạt triệu chứng về tâm thần, hành vi, trí nhớ và vận động.
Bình thường, khi cơ thể bị virus hoặc vi khuẩn tấn công, hệ miễn dịch sẽ tạo ra kháng thể để tiêu diệt chúng. Tuy nhiên, trong viêm não tự miễn, cơ thể tạo ra các kháng thể "bị nhầm lẫn", tấn công nhầm vào các phần quan trọng trong não như các thụ thể thần kinh. Khi những vùng này bị ảnh hưởng, người bệnh có thể thay đổi hành vi, mất trí nhớ, co giật, lú lẫn, thậm chí rơi vào hôn mê nếu không được điều trị kịp thời.
Một số loại viêm não tự miễn phổ biến
Viêm não tự miễn không phải là một bệnh duy nhất mà là một nhóm bệnh, được phân loại dựa trên loại kháng thể mà hệ miễn dịch tạo ra. Một số dạng thường gặp gồm:

• Viêm não do kháng thể NMDA (Anti-NMDA receptor encephalitis): hay gặp ở người trẻ, đặc biệt là phụ nữ. Triệu chứng có thể bao gồm rối loạn tâm thần, nói lảm nhảm, co giật, rối loạn hành 
• Viêm não do kháng thể LGI1 hoặc CASPR2: thường gặp ở người lớn tuổi, biểu hiện bằng mất trí nhớ, co giật, cứng cơ hoặc các rối loạn vận động.
• Kháng thể GABA-A/B hoặc AMPA: ảnh hưởng đến các chức năng thần kinh phức tạp, gây lú lẫn, co giật, mất thăng bằng.

(Mỗi loại có thể biểu hiện khác nhau, nhưng đều do cơ chế hệ miễn dịch tấn công nhầm vào não.)

Khác biệt với viêm não do nhiễm trùng
Viêm não do nhiễm trùng là do virus hoặc vi khuẩn tấn công trực tiếp vào não, ví dụ như virus herpes hay viêm não Nhật Bản. Trong khi đó, viêm não tự miễn lại xảy ra do chính hệ miễn dịch của cơ thể "tự tấn công" mà không có sự xâm nhập của mầm bệnh bên ngoài.
Việc phân biệt hai loại này rất quan trọng, vì cách điều trị hoàn toàn khác nhau:

• Viêm não nhiễm trùng cần dùng thuốc kháng virus hoặc kháng sinh.
• Viêm não tự miễn cần dùng thuốc ức chế miễn dịch để ngăn hệ miễn dịch tiếp tục gây tổn thương cho não.

​​​​​​​Tóm lại, nếu bạn đang thắc mắc viêm não tự miễn là gì, thì có thể hiểu đây là căn bệnh mà hệ miễn dịch tấn công nhầm vào não, gây viêm và rối loạn chức năng thần kinh. Dù không phổ biến, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, người bệnh hoàn toàn có cơ hội hồi phục tốt.

Triệu chứng của viêm não tự miễn

Viêm não tự miễn có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nặng, và thường tiến triển nhanh trong vài ngày đến vài tuần. Điều khiến bệnh dễ bị bỏ sót là các biểu hiện ban đầu thường giống với các rối loạn tâm thần hoặc thần kinh thông thường. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo có ý nghĩa rất lớn trong việc điều trị và phục hồi.
Dưới đây là các nhóm triệu chứng phổ biến:
- Rối loạn tâm thần và hành vi
Người bệnh có thể thay đổi tính cách một cách bất thường và đột ngột:

• Trở nên kích động, hung hăng hoặc ngược lại, thờ ơ, ít nói.
• Xuất hiện ảo giác (nghe hoặc nhìn thấy những thứ không có thật).
• Có suy nghĩ hoang tưởng, nghi ngờ người xung quanh vô lý.
• Cảm giác lo âu, hoảng loạn hoặc trầm cảm.

- Rối loạn nhận thức
Khả năng nhận thức và xử lý thông tin bị suy giảm:

• Mất trí nhớ, đặc biệt là trí nhớ ngắn hạn.
• Khó tập trung, tư duy chậm chạp.
• Khó nói, nói lắp hoặc không thể diễn đạt rõ ràng suy nghĩ.

- Co giật và động kinh
Viêm não tự miễn rất dễ gây ra động kinh, dù trước đó người bệnh hoàn toàn khỏe mạnh:

• Co giật toàn thân hoặc chỉ ở một phần cơ thể.
• Một số trường hợp có biểu hiện động kinh không điển hình như co giật ở mặt, tay hoặc chân từng bên.

- Rối loạn vận động
Các vấn đề về kiểm soát vận động cũng thường gặp:

• Yếu liệt tay chân, run tay.
• Mất thăng bằng, dễ té ngã.
• Cử động bất thường như múa vờn, múa giật không kiểm soát.

- Rối loạn thần kinh thực vật
Hệ thần kinh điều khiển các chức năng tự động trong cơ thể cũng bị ảnh hưởng:

• Nhịp tim và huyết áp thay đổi thất thường.
• Đổ mồ hôi nhiều hoặc không thể điều hòa nhiệt độ cơ thể.
• Có thể bị rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, táo bón hoặc tiêu chảy.

Nguyên nhân gây viêm não tự miễn

1.Do hệ miễn dịch rối loạn
Đây là nguyên nhân cốt lõi: hệ miễn dịch bị rối loạn và sản sinh ra các kháng thể tấn công nhầm vào các thành phần quan trọng trong não như thụ thể thần kinh hoặc protein liên kết giữa các tế bào thần kinh.

2. Liên quan đến ung thư

• U quái buồng trứng (thường gặp ở phụ nữ trẻ).
• Ung thư phổi tế bào nhỏ hoặc một số ung thư khác.
• Cơ chế được gọi là hội chứng cận u, tức là hệ miễn dịch phản ứng chống lại tế bào ung thư, nhưng đồng thời cũng “gây lạc hướng”, tấn công nhầm vào não.

3. Sau nhiễm trùng
Một số trường hợp viêm não tự miễn xuất hiện sau một đợt nhiễm virus – đặc biệt là virus Herpes simplex (HSV) – do cơ chế gọi là “bắt chước phân tử”: virus có cấu trúc giống với một số thành phần trong não, khiến hệ miễn dịch không phân biệt được và tấn công cả hai.
4. Yếu tố di truyền
Dù hiếm gặp, một số người có gen đặc biệt khiến hệ miễn dịch dễ bị kích hoạt sai cách, từ đó tăng nguy cơ mắc các bệnh tự miễn, trong đó có viêm não tự miễn.
5. Có sẵn bệnh tự miễn khác
Người đang mắc các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, bệnh tuyến giáp tự miễn có nguy cơ cao hơn bị viêm não tự miễn, do hệ miễn dịch vốn đã rối loạn.
6. Không rõ nguyên nhân (vô căn)
Thực tế, có nhiều trường hợp không tìm ra nguyên nhân cụ thể. Các bác sĩ gọi đây là viêm não tự miễn vô căn, tức là bệnh xảy ra mà không có yếu tố khởi phát rõ ràng.

Phòng ngừa và quản lý bệnh viêm não tự miễn

Hiện chưa có cách phòng ngừa đặc hiệu cho viêm não tự miễn. Tuy nhiên, tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ như nhiễm trùng, ung thư hoặc bệnh tự miễn khác có thể giúp phát hiện bệnh kịp thời và hạn chế biến chứng.
Quản lý bệnh:

• Tuân thủ điều trị: Dùng thuốc theo đúng chỉ định, không tự ý ngưng hoặc thay đổi liều.
• Theo dõi triệu chứng: Quan sát sát sao biểu hiện bất thường và tác dụng phụ của thuốc.
• Phục hồi chức năng: Tham gia vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, hỗ trợ tâm lý khi cần thiết.
• Hỗ trợ tâm lý: Cần sự đồng hành của gia đình và chuyên gia tâm lý trong quá trình điều trị.
• Tái khám định kỳ: Giúp bác sĩ đánh giá tiến triển và điều chỉnh phác đồ phù hợp.

Tìm hiểu thêm: Azein Inj - Acyclovir 250mg Thuốc tiêm truyền kháng virus

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần