Chỉ số men gan là gì? Nguyên nhân và cách kiểm soát

Lá gan của bạn đang phải làm việc vất vả như thế nào mỗi ngày? Cơ quan này đảm nhận hơn 500 nhiệm vụ quan trọng – từ lọc độc tố, chuyển hóa dinh dưỡng đến duy trì năng lượng cho cơ thể. Trong thầm lặng, chỉ số men gan chính là “người đưa tin” trung thực nhất về tình trạng sức khỏe của lá gan. Khi các chỉ số này thay đổi, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo gan đang gặp vấn đề. Bài viết này sẽ là cẩm nang toàn diện, giúp bạn hiểu rõ ý nghĩa các chỉ số men gan, nguyên nhân gây tăng men gan và cách bảo vệ gan hiệu quả, khoa học nhất.

Chỉ số men gan là gì?

Men gan là các enzyme (chất xúc tác sinh học) được tế bào gan sản xuất ra, có vai trò hỗ trợ các quá trình chuyển hóa và thải độc trong cơ thể. Ở người khỏe mạnh, các enzyme này nằm chủ yếu trong gan. Khi tế bào gan bị tổn thương do viêm, nhiễm độc, rượu bia hoặc thuốc, một phần men gan sẽ thoát ra máu, khiến chỉ số men gan tăng cao. Vì vậy, xét nghiệm men gan là công cụ quan trọng giúp đánh giá tình trạng hoạt động và mức độ tổn thương của gan.

4 loại chỉ số men gan quan trọng nhất
- ALT (Alanine Aminotransferase): Là chỉ số phản ánh chính xác nhất mức độ tổn thương gan. ALT tăng cao thường gặp trong viêm gan cấp, viêm gan do virus hoặc do thuốc.
- AST (Aspartate Aminotransferase): Có trong gan, tim, cơ và thận. Chỉ số này cần được xem xét cùng ALT để xác định nguyên nhân. Tỷ lệ AST/ALT > 2 thường gợi ý viêm gan do rượu.
- GGT (Gamma-glutamyl Transferase): Tăng cao khi có tổn thương gan mật hoặc do sử dụng rượu bia, thuốc lá, một số loại thuốc. Đây là chỉ số giúp đánh giá chức năng gan mật và phát hiện sớm ảnh hưởng của rượu.
- ALP (Alkaline Phosphatase): Có nhiều ở gan, đường mật và xương. ALP tăng cao có thể liên quan đến tắc mật, viêm đường mật, hoặc một số bệnh lý về xương.

Chỉ số men gan bình thường là bao nhiêu?
Giá trị tham khảo thường dùng (đơn vị: U/L):

• ALT: 7 – 56
• AST: 10 – 40
• GGT: 9 – 48
• ALP: 45 – 115

Lưu ý: Các giá trị này có thể thay đổi nhẹ tùy theo phòng xét nghiệm, độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe. Để hiểu rõ kết quả xét nghiệm và nguyên nhân tăng men gan, người bệnh nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa.

Mức độ nguy hiểm của tình trạng men gan cao

Men gan cao phản ánh mức độ tổn thương của tế bào gan.
+ Tăng nhẹ (gấp 1–2 lần bình thường) có thể do ăn uống không điều độ, sử dụng thuốc hoặc rượu bia.
+ Tăng trung bình (gấp 3–5 lần) thường liên quan đến viêm gan hoặc nhiễm độc gan.
+ Tăng nặng (trên 5 lần) là dấu hiệu cho thấy gan đang bị tổn thương nghiêm trọng, cần được thăm khám và điều trị sớm để tránh biến chứng.
- Các bệnh lý thường gặp khi men gan tăng cao
Men gan tăng là biểu hiện của nhiều bệnh lý ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng gan. Thường gặp nhất là viêm gan virus B, C, có thể tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan nếu không được điều trị.
Ngoài ra, gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu, tác dụng phụ của thuốc (như thuốc giảm đau, kháng sinh, thực phẩm chức năng kém chất lượng) cũng là nguyên nhân phổ biến. Ở giai đoạn nặng, tổn thương lan rộng khiến chức năng gan suy giảm, ảnh hưởng đến quá trình thải độc và chuyển hóa của cơ thể. Khi phát hiện men gan tăng, người bệnh cần xác định nguyên nhân chính xác và theo dõi định kỳ để bảo vệ sức khỏe gan lâu dài.

Nguyên nhân khiến men gan tăng cao
 

- Nhóm 1: Bệnh lý tại gan
Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến nhất. Viêm gan virus B và C gây tổn thương tế bào gan trực tiếp, làm men gan tăng cao kéo dài. Gan nhiễm mỡ (do rượu hoặc không do rượu) cũng là nguyên nhân thường gặp ở người thừa cân, ít vận động. Ngoài ra, viêm gan tự miễn, xơ gan hoặc ung thư gan có thể khiến men gan tăng liên tục và khó kiểm soát. Trong các trường hợp này, men gan cao phản ánh mức độ phá hủy tế bào gan và tiến triển của bệnh.
- Nhóm 2: Lối sống và độc chất
Thói quen uống rượu bia thường xuyên là yếu tố hàng đầu gây tăng men gan. Rượu phá hủy tế bào gan, làm giảm khả năng thải độc. Bên cạnh đó, lạm dụng thuốc (thuốc giảm đau, kháng sinh, thuốc điều trị mạn tính) hoặc thực phẩm kém chất lượng, chứa hóa chất độc hại cũng có thể làm gan bị quá tải. Thừa cân, béo phì và chế độ ăn nhiều dầu mỡ, đường tinh luyện góp phần gây gan nhiễm mỡ, dẫn đến tăng men gan.
- Nhóm 3: Các nguyên nhân khác
Một số bệnh ngoài gan cũng có thể làm tăng men gan tạm thời, như bệnh tim mạch, bệnh đường mật, sốt xuất huyết hoặc tổn thương cơ nặng. Trong các trường hợp này, men gan thường trở về bình thường sau khi điều trị nguyên nhân chính.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt giúp hạ men gan hiệu quả tại nhà

- Dinh dưỡng giúp ổn định men gan
Chế độ ăn uống là yếu tố then chốt trong việc duy trì và cải thiện chức năng gan. Người có chỉ số men gan cao nên ưu tiên thực phẩm hỗ trợ thải độc và tái tạo tế bào gan.
Thực phẩm nên ăn:

• Nghệ, tỏi, trà xanh, bông cải xanh: chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp giảm viêm gan và hỗ trợ phục hồi tế bào gan.
• Trái cây giàu vitamin C như cam, bưởi, kiwi: tăng cường miễn dịch, hỗ trợ gan loại bỏ độc tố.
• Thực phẩm giàu chất xơ như yến mạch, gạo lứt, rau xanh: giúp kiểm soát mỡ máu và hạn chế gan nhiễm mỡ.
• Uống đủ nước (1,5–2 lít/ngày) để hỗ trợ quá trình đào thải độc tố qua gan và thận.

- Thực phẩm cần hạn chế:

• Rượu bia và đồ uống có cồn: là nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương gan.
• Thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ, đồ chế biến sẵn, nước ngọt có gas: làm tăng gánh nặng cho gan.
• Thuốc lá và chất kích thích: ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình chuyển hóa của gan.

- Lối sống lành mạnh giúp cải thiện chức năng gan

• Tập thể dục thường xuyên (ít nhất 30 phút mỗi ngày) để tăng lưu thông máu và giảm mỡ gan.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh thừa cân hoặc béo phì.
• Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng giúp cơ thể phục hồi và ổn định hoạt động của gan.
• Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

-  Khi nào cần gặp bác sĩ?
Người có dấu hiệu vàng da, vàng mắt, mệt mỏi kéo dài, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu hoặc đau vùng hạ sườn phải nên đi khám sớm. Khám sức khỏe định kỳ 6–12 tháng/lần giúp phát hiện sớm bất thường men gan và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Theo dõi chỉ số men gan định kỳ là cách đơn giản nhưng rất quan trọng để nhận biết sớm các vấn đề về gan. Một lá gan khỏe mạnh không chỉ phụ thuộc vào thuốc hay thực phẩm hỗ trợ, mà bắt nguồn từ lối sống lành mạnh: ăn uống khoa học, hạn chế rượu bia và duy trì vận động thường xuyên. Đừng đợi đến khi cơ thể lên tiếng mới hành động – hãy lắng nghe cơ thể và chủ động bảo vệ lá gan của bạn ngay hôm nay bằng cách đi khám sức khỏe định kỳ!

Có thể bạn quan tâm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vihadamgan hỗ trợ tăng cường chức năng gan

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần