Cúm mùa có lây không và thời gian ủ bệnh là bao lâu?

Thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi thất thường cùng mật độ tiếp xúc cao khiến nhiều người lo lắng không biết cúm mùa có lây không. Câu trả lời là có và thậm chí lây rất nhanh qua giọt bắn, không khí và bề mặt nhiễm virus. Điều này giải thích vì sao mỗi đợt bùng phát, số ca mắc thường tăng mạnh chỉ trong vài ngày. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cơ chế lây truyền của cúm mùa, thời gian ủ bệnh, mức độ nguy hiểm cũng như những biện pháp phòng tránh quan trọng để bảo vệ bản thân và gia đình trong mùa dịch.

Cúm mùa có lây không? Cơ chế lây truyền của virus

Cúm mùa có lây và lây chủ yếu qua ba con đường chính, khiến bệnh dễ dàng lan rộng trong cộng đồng.

- Lây qua đường hô hấp (giọt bắn)
Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, virus cúm theo các hạt giọt bắn li ti phát tán ra không khí và có thể truyền sang người khác trong phạm vi khoảng 2 mét. Đây là con đường lây phổ biến nhất, đặc biệt trong không gian kín, đông người như lớp học, văn phòng, xe buýt.
- Lây qua tiếp xúc bề mặt
Virus cúm có thể tồn tại trên các bề mặt như tay nắm cửa, bàn ghế, điện thoại, đồ chơi… lên đến 48 giờ trong điều kiện thuận lợi. Khi chạm vào bề mặt nhiễm virus rồi đưa tay lên mắt, mũi, miệng, bạn có nguy cơ bị lây nhiễm. Đây là lý do rửa tay và vệ sinh đồ dùng cá nhân là biện pháp quan trọng.
- Lây qua tiếp xúc trực tiếp
Những hành động như bắt tay, ôm, hoặc chăm sóc gần gũi với người mắc cúm cũng có thể làm virus truyền từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Tỷ lệ lây tăng cao nếu người bệnh đang trong giai đoạn phát tán virus mạnh (1–3 ngày đầu của bệnh).
Tốc độ lây lan
Cúm mùa, đặc biệt là cúm A và cúm B, có khả năng bùng phát nhanh thành dịch do tốc độ lây lan mạnh hơn nhiều so với cảm lạnh thông thường. Virus cúm liên tục biến đổi, khả năng bám dính tốt vào tế bào đường hô hấp và có tải lượng virus cao ngay trước khi người bệnh xuất hiện triệu chứng. Điều này khiến họ vô tình lây cho người khác mà không hay biết. Bên cạnh đó, môi trường đông đúc, thời tiết lạnh và thói quen vệ sinh kém càng tạo điều kiện cho cúm lan rộng chỉ trong vài ngày.

Thời gian ủ bệnh của cúm mùa là bao lâu?

Thời gian ủ bệnh là khoảng thời gian từ lúc virus xâm nhập vào cơ thể đến khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên. Với cúm mùa, thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 2 ngày, nhưng có thể dao động từ 1–4 ngày tùy vào khả năng miễn dịch của từng người và lượng virus tiếp xúc ban đầu.
Một điểm quan trọng là trong giai đoạn ủ bệnh, dù chưa sốt, chưa ho, chưa có bất kỳ biểu hiện rõ ràng, cơ thể người nhiễm đã có sự nhân lên của virus. Điều này đồng nghĩa với việc họ có thể trở thành “người lành mang trùng”, vô tình lây virus cho người xung quanh qua nói chuyện, sinh hoạt chung hoặc chạm vào các bề mặt. Đây cũng là nguyên nhân khiến cúm mùa dễ lan rộng trong cộng đồng, đặc biệt tại trường học, nơi làm việc hoặc gia đình.
So với một số bệnh khác, thời gian ủ bệnh của cúm mùa ngắn hơn Covid-19, vốn kéo dài trung bình 3–5 ngày hoặc lâu hơn. Trong khi đó, cảm lạnh thông thường lại có thời gian ủ bệnh tương đương hoặc hơi dài hơn cúm (2–3 ngày) nhưng khả năng lây lan yếu hơn. Chính thời gian ủ bệnh ngắn và khả năng lây trước triệu chứng khiến cúm mùa trở thành bệnh lý có tốc độ phát tán rất nhanh mỗi khi bước vào mùa dịch.

Cúm mùa lây khi nào? Hiểu đúng để phòng tránh

- Thời điểm bắt đầu lây
Cúm mùa có khả năng lây lan ngay từ 1 ngày trước khi người bệnh xuất hiện triệu chứng như sốt, ho, đau họng. Đây là giai đoạn nhiều người vẫn sinh hoạt, làm việc bình thường nên vô tình phát tán virus cho người xung quanh. Chính đặc điểm “âm thầm lây trước” này khiến cúm mùa rất khó kiểm soát, đặc biệt trong môi trường đông đúc như trường học, văn phòng, bệnh viện.
- Thời điểm “đỉnh dịch” của cơ thể
Sau khi bắt đầu sốt, 3–4 ngày đầu là giai đoạn virus cúm nhân lên mạnh nhất trong đường hô hấp. Đây được xem là thời điểm lây nhiễm cao nhất, khi người bệnh dễ truyền virus qua ho, hắt hơi, nói chuyện và thậm chí qua các bề mặt mà họ chạm vào. Tải lượng virus trong mũi họng rất cao, làm tăng nguy cơ lây cho người sống chung hoặc làm việc gần.
- Khi nào hết lây?
Ở người lớn khỏe mạnh, khả năng lây nhiễm thường giảm đáng kể sau 5–7 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng. Tuy nhiên, ở trẻ em, người cao tuổi hoặc người có hệ miễn dịch yếu, thời gian lây có thể kéo dài trên 7 ngày, thậm chí lâu hơn, do cơ thể thải virus chậm.
Lời khuyên cho cộng đồng:

• Người bệnh nên cách ly tối thiểu 5 ngày kể từ khi bắt đầu có triệu chứng.
• Nếu vẫn còn sốt, ho nhiều hoặc mệt mỏi, nên tiếp tục tránh tiếp xúc gần.
• Trẻ em, người già và người miễn dịch yếu nên nghỉ học hoặc nghỉ làm 7–10 ngày để hạn chế nguy cơ lây lan.

Ai là đối tượng dễ bị lây nhiễm và biến chứng nặng?

Một số nhóm có nguy cơ cao bị lây nhiễm cúm mùa và dễ gặp biến chứng nặng hơn do hệ miễn dịch yếu hoặc hoạt động kém hiệu quả. Những đối tượng này bao gồm: trẻ em dưới 5 tuổi, người cao tuổi trên 65 tuổi, phụ nữ mang thai, và người mắc bệnh mãn tính như hen suyễn, tim mạch, tiểu đường, suy thận hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Hệ miễn dịch ở các nhóm này thường chưa phát triển đầy đủ (như ở trẻ nhỏ), suy giảm do tuổi tác (người già), thay đổi nội tiết và thể trạng (phụ nữ mang thai), hoặc bị ảnh hưởng bởi bệnh nền lâu năm. Khi hệ miễn dịch không phản ứng đủ mạnh, virus cúm dễ dàng tấn công sâu vào đường hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm phổi, suy hô hấp và các biến chứng nguy hiểm khác.

Biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cúm mùa hiệu quả

Phòng ngừa cúm mùa cần được thực hiện chủ động và liên tục, đặc biệt trong giai đoạn thời tiết thay đổi hoặc dịch bùng phát. Biện pháp quan trọng nhất là tiêm vắc xin cúm hằng năm, bởi virus cúm biến đổi liên tục và khả năng miễn dịch từ các mùa trước sẽ giảm dần theo thời gian. Tiêm phòng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, hạn chế biến chứng nặng và bảo vệ cộng đồng.
Bên cạnh đó, tuân thủ quy tắc vệ sinh cá nhân đóng vai trò thiết yếu. Nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trong ít nhất 20 giây, tập trung vào lòng bàn tay, mu bàn tay, kẽ ngón và đầu ngón tay. Khi đi đến nơi đông người hoặc tiếp xúc gần, hãy đeo khẩu trang để giảm nguy cơ hít phải giọt bắn chứa virus.
Môi trường sống cũng cần được duy trì sạch sẽ và thông thoáng. Việc khử khuẩn bề mặt thường xuyên chạm vào như tay nắm cửa, điện thoại, bàn ghế… giúp giảm nguy cơ lây nhiễm gián tiếp. Đồng thời, nên mở cửa sổ để lưu thông không khí, hạn chế sự tích tụ virus trong không gian kín.
Cuối cùng, xây dựng lối sống lành mạnh là nền tảng để tăng sức đề kháng tự nhiên: ngủ đủ giấc, ăn uống cân bằng, bổ sung vitamin, tập luyện đều đặn và hạn chế stress. Khi cơ thể khỏe mạnh, khả năng chống lại virus cúm sẽ tốt hơn và nguy cơ biến chứng cũng giảm đáng kể.

Cúm mùa là bệnh có tốc độ lây lan nhanh và thời gian ủ bệnh ngắn, khiến nguy cơ bùng phát trong cộng đồng luôn ở mức cao. Để bảo vệ bản thân và những người xung quanh, mỗi người nên chủ động tiêm vắc xin hằng năm, đồng thời tự cách ly khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ mắc cúm. Bên cạnh đó, cần lưu ý không tự ý dùng kháng sinh, vì cúm do virus gây ra và kháng sinh không có tác dụng điều trị. Chủ động dự phòng luôn là cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ biến chứng.

Có thể bạn quan tâm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vernient hỗ trợ tăng cường sức đề kháng  cho người mệt mỏi, ốm yếu 

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần