Đột quỵ và đột tử do tim: Sự khác biệt và tầm quan trọng trong việc nhận diện và xử trí cấp cứu

Đột quỵ và đột tử do tim là hai thuật ngữ dùng để mô tả các tình trạng cấp cứu của não và tim, với đặc điểm biểu hiện chung là diễn tiến đột ngột, dễ dẫn đến tử vong tức thời nếu không được nhận diện và xử trí kịp thời. Tuy nhiên, phân biệt đột quỵ và đột tử do tim rất quan trọng, vì cách xử trí ban đầu và phác đồ điều trị bệnh nhân hoàn toàn khác nhau. 

I. Đột quỵ và đột tử do tim là gì?

Đột quỵ và đột tử do tim là hai tình trạng cấp cứu khác nhau ảnh hưởng đến não và tim. Sự nhận biết chính xác và sự can thiệp y tế nhanh chóng là rất quan trọng để cứu sống và cải thiện kết quả cho bệnh nhân.

Theo Ths. Bs Giang Minh Nhật Khoa Nội Tim Mạch – Bệnh viện Nhân Dân Gia Định chia sẻ trên website Cục quản lý khám chữa bệnh - Bộ Y Tế:

Đột tử do tim với nguyên nhân thường gặp nhất là nhồi máu cơ tim cấp, trong đó dòng máu từ động mạch vành cấp máu nuôi cơ tim bị tắc nghẽn, thường là do huyết khối, làm cơ tim bị tổn thương và chết đi. Bên cạnh đó, đột tử do tim cũng có thể có nguyên nhân rối loạn nhịp tim ở người hoàn toàn bình thường trước đó, hay ở bệnh nhân đã biết bệnh tim nền (suy tim, các bệnh cơ tim, thiếu máu nuôi cơ tim mạn tính…).

Ngược lại, đột quỵ là tình trạng mạch máu nuôi não bị “tắc nghẽn” (nhồi máu não) hay bị “vỡ” (xuất huyết não). Não ở điều kiện bình thường không tích trữ oxygen, và hoạt động của não phụ thuộc vào mạng lưới mạch máu dày đặc cung cấp oxy cho các tế bào. Khi đột quỵ xảy ra, tình trạng thiếu máu nuôi làm các tế bào não xung quanh mạch máu bị thiếu dưỡng chất và oxygen. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 3-4 phút, các tế bào não bắt đầu chết đi.

II. Các triệu chứng Phân biệt đột tử do nhồi máu cơ tim cấp và đột quỵ

Đột tử do nhồi máu cơ tim cấp và đột quỵ khác nhau về biểu hiện triệu chứng:

Ảnh minh họa: Phân biệt đột tử do nhồi máu cơ tim cấp và đột quỵ

Mặc dù đột tử do tim và đột quỵ là hai tình huống cấp cứu hoàn toàn khác nhau về triệu chứng, nhưng lại có chung nhiều yếu tố nguy cơ:

• Hút thuốc lá
• Huyết áp cao
• Rối loạn lipid máu
• Đái tháo đường
• Ít vận động thể lực, béo phì
• Tiền căn gia đình bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch 
• Rung nhĩ

III. Các cách phòng ngừa đột quỵ và đột tử do tim

Phòng ngừa đột quỵ và đột tử do tim đòi hỏi một số nguyên tắc cơ bản về lối sống lành mạnh và quản lý y tế. Dưới đây là những nguyên tắc cơ bản để phòng ngừa hai tình trạng này:

1. Duy trì một lối sống lành mạnh:

• Chế độ ăn uống: Ưu tiên ăn nhiều rau, quả, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu chất xơ và giảm tiêu thụ thức ăn có nhiều cholesterol và chất béo bão hòa.
• Vận động thể lực: Tập thể dục thường xuyên ít nhất 150 phút mỗi tuần, bao gồm các hoạt động cardio như đi bộ nhanh, chạy, bơi hoặc đi xe đạp.
• Điều chỉnh cân nặng: Giữ cân nặng ở mức lý tưởng thông qua việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối và vận động thường xuyên.

2. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ:

• Huyết áp: Giữ huyết áp ở mức lý tưởng (thường là dưới 120/80 mmHg). Kiểm tra huyết áp định kỳ và tuân thủ quy trình điều trị nếu bạn đã được chẩn đoán với tăng huyết áp.
• Đường huyết: Kiểm soát đường huyết nếu bạn mắc bệnh tiểu đường. Tuân thủ chế độ ăn uống và uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

3. Từ bỏ hút thuốc lá và giới hạn tiêu thụ cồn:

• Hút thuốc lá: Từ bỏ hút thuốc lá hoàn toàn, vì hút thuốc lá tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
• Cồn: Nếu uống rượu, hạn chế đến mức vừa phải (tối đa 1 đơn vị cồn/ngày đối với phụ nữ và 2 đơn vị cồn/ngày đối với nam giới).

4. Điều tra và quản lý các yếu tố nguy cơ khác:

• Cholesterol: Kiểm tra mức cholesterol và tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh để giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL).
• Bệnh tim gia đình: Nếu có tiền sử bệnh tim trong gia đình, hãy thông báo cho bác sĩ để được theo dõi và tư vấn phù hợp.

5. Kiểm tra y tế định kỳ:

• Định kỳ kiểm tra sức khỏe với bác sĩ: Kiểm tra tổng quát sức khỏe, đo lường huyết áp, kiểm tra mức đường huyết và xét nghiệm máu để theo dõi sự phát triển của các yếu tố nguy cơ và điều trị kịp thời nếu cần thiết.

Hãy nhớ rằng điều quan trọng nhất là thực hiện những thay đổi đáng kể trong lối sống và tuân thủ các chỉ dẫn y tế của bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng bất thường, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.