Sán lá gan gây bệnh gì? Cách nhận biết và phòng tránh

Thói quen ăn gỏi cá, ăn rau sống hay sử dụng thực phẩm chưa được nấu chín kỹ rất phổ biến tại Việt Nam, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ nhiễm ký sinh trùng mà nhiều người không lường trước. Trong số đó, sán lá gan là một bệnh truyền nhiễm âm thầm, diễn tiến chậm nhưng có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời. Không ít người băn khoăn “sán lá gan gây bệnh gì?” và mức độ nguy hiểm thực sự của loại ký sinh trùng này. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ biến chứng, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị hiệu quả để chủ động bảo vệ sức khỏe gan mật.

Sán lá gan là gì?

Sán lá gan là một loại ký sinh trùng cư trú chủ yếu trong đường mật hoặc nhu mô gan, âm thầm gây viêm, tắc nghẽn và tổn thương gan theo thời gian. Có hai nhóm sán lá gan thường gặp ở người và dễ bị nhầm lẫn.

Sán lá gan lớn (Fasciola) thường xâm nhập qua ký chủ trung gian là ốc nước ngọt, sau đó bám vào các loại rau thủy sinh như rau ngổ, rau muống, cải xoong. Trong khi đó, sán lá gan nhỏ (Clonorchis và Opisthorchis) lại có vòng đời liên quan đến ốc và cá nước ngọt, lây sang người chủ yếu qua thói quen ăn cá chưa nấu chín, đặc biệt là các món gỏi cá. Mặc dù kích thước và đường lây khác nhau, cả hai đều có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

Nguyên nhân gây nhiễm sán lá gan

Nhiễm sán lá gan chủ yếu xảy ra khi ấu trùng ký sinh trùng đi vào cơ thể qua đường tiêu hóa. Vòng lây nhiễm này bắt nguồn từ các thói quen ăn uống hàng ngày nhưng lại chứa nhiều rủi ro. Nguy hiểm nhất là việc sử dụng gỏi cá, tôm sống, nem chua, ốc hoặc các món chưa được nấu chín kỹ, khiến ấu trùng sán dễ dàng theo thực phẩm xâm nhập vào gan. Bên cạnh đó, ăn rau sống mọc dưới nước như rau cần, rau muống, rau ngổ… khi chưa được rửa kỹ hoặc khử trùng cũng làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh, vì ấu trùng sán thường bám trên bề mặt rau.
Ngoài ra, việc uống nước lã chưa đun sôi hoặc dùng nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm cũng có thể khiến ấu trùng xâm nhập vào cơ thể một cách âm thầm. Một điểm cần lưu ý là sán lá gan không lây trực tiếp từ người sang người, do ký sinh trùng phải trải qua ký chủ trung gian như ốc và cá trước khi gây bệnh cho con người.
Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn chủ động cải thiện thói quen ăn uống và phòng tránh hiệu quả.

Sán lá gan gây bệnh gì?

Nhiều người thắc mắc sán lá gan gây bệnh gì và vì sao căn bệnh này lại được xem là mối đe dọa âm thầm với sức khỏe gan mật. Thực tế, khi xâm nhập vào cơ thể, sán lá gan có thể gây ra hàng loạt tổn thương nghiêm trọng, tiến triển âm thầm nhưng hậu quả rất nặng nề nếu không được điều trị sớm.

Tổn thương tại gan và đường mật

Một trong những tác hại rõ rệt nhất của sán lá gan là viêm và tắc đường mật. Khi ký sinh trong ống mật, sán gây kích thích cơ học liên tục, khiến thành ống mật dày lên, xơ hóa và dễ bị viêm tắc. Tình trạng này làm mật không thể lưu thông bình thường, dẫn tới đau tức vùng gan, vàng da và rối loạn tiêu hóa kéo dài.
Ngoài ra, sán non trong giai đoạn di chuyển có thể phá hủy nhu mô gan, tạo thành các ổ mủ gọi là áp xe gan do sán. Đây là dạng bệnh lý dễ bị nhầm với áp xe gan do vi khuẩn hoặc u gan trên siêu âm, khiến việc chẩn đoán gặp nhiều khó khăn.
Nếu tình trạng viêm kéo dài, gan phải chịu tổn thương mạn tính, dẫn đến xơ gan. Khi gan bị xơ hóa, chức năng thải độc, chuyển hóa và tổng hợp protein bị suy giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe toàn cơ thể.

Các biến chứng nguy hiểm

Trong số các biến chứng của sán lá gan, đáng lo ngại nhất là ung thư đường mật. Đặc biệt, sán lá gan nhỏ (Clonorchis và Opisthorchis) đã được ghi nhận có mối liên hệ mật thiết với ung thư đường mật – một dạng ung thư có tỉ lệ tử vong rất cao. Sự kích thích mạn tính và viêm kéo dài do sán là yếu tố thúc đẩy tế bào đường mật biến đổi bất thường.
Một biến chứng khác không thể bỏ qua là vỡ áp xe gan. Khi ổ mủ bị vỡ vào ổ bụng, người bệnh có thể gặp viêm phúc mạc cấp, sốc nhiễm trùng và nguy hiểm tính mạng trong thời gian rất ngắn.

Sán ký sinh lạc chỗ

Ngoài việc cư trú tại gan, sán đôi khi đi lạc sang những vị trí khác trong cơ thể. Khi sán di chuyển dưới da, người bệnh có thể xuất hiện các khối u mềm. Nếu sán đi lạc đến phổi có thể gây tràn dịch màng phổi, khó thở; còn khi đến mắt hoặc não sẽ gây các rối loạn nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng trực tiếp tới thị lực và thần kinh.

Dấu hiệu nhận biết bệnh sán lá gan

Nhận biết sớm các triệu chứng của sán lá gan giúp người bệnh chủ động thăm khám và tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm. Một trong những biểu hiện thường gặp nhất là đau vùng gan (hạ sườn phải). Cơn đau có thể âm ỉ kéo dài hoặc xuất hiện thành từng cơn dữ dội, đôi khi lan ra sau lưng hoặc lên vai phải, khiến người bệnh dễ nhầm với đau dạ dày hoặc bệnh túi mật.
Bên cạnh đó, người nhiễm sán lá gan thường gặp rối loạn tiêu hóa như chán ăn, buồn nôn, đầy bụng, khó tiêu hoặc tiêu chảy thất thường. Những triệu chứng này có thể kéo dài nhiều tuần nhưng không rõ nguyên nhân, khiến người bệnh mệt mỏi và giảm chất lượng cuộc sống.
Ở mức độ toàn thân, sán lá gan có thể gây sốt – từ sốt nhẹ thoáng qua cho đến sốt cao kéo dài khi có nhiễm trùng kèm theo. Nhiều trường hợp còn xuất hiện mệt mỏi, sụt cân, suy giảm sức khỏe rõ rệt.
Các dấu hiệu đặc trưng hơn gồm vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phản ánh tình trạng tắc mật do sán gây viêm hoặc làm hẹp đường mật. Ngoài ra, một số người có thể bị nổi mẩn ngứa, mề đay do cơ thể phản ứng với độc tố hoặc chất thải của ký sinh trùng.
Khi xuất hiện những triệu chứng trên, đặc biệt nếu có thói quen ăn gỏi cá hoặc rau sống, bạn nên thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác.

Cách phòng tránh sán lá gan hiệu quả

Để hạn chế nguy cơ nhiễm sán lá gan, nguyên tắc quan trọng nhất là “ăn chín, uống sôi” trong mọi bữa ăn hằng ngày. Khi sử dụng rau sống, cần rửa dưới vòi nước chảy và ngâm nước muối loãng để giảm lượng vi khuẩn, ký sinh trùng bám trên bề mặt. Tuy nhiên, cách này không thể loại bỏ hoàn toàn ấu trùng, nên việc ăn chín vẫn an toàn hơn. Ngoài ra, cần tránh sử dụng phân tươi để tưới rau hoặc nuôi cá, đồng thời duy trì tẩy giun định kỳ và khám sức khỏe mỗi 6 tháng để phát hiện sớm các bất thường.

Sán lá gan là bệnh truyền nhiễm âm thầm nhưng có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng và các biến chứng nguy hiểm nếu không phát hiện sớm. Nếu bạn có dấu hiệu nghi ngờ hoặc có thói quen ăn gỏi cá, đồ sống, nên đến ngay bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa ký sinh trùng để được thăm khám, chẩn đoán và xét nghiệm kịp thời, bảo vệ sức khỏe gan mật của bản thân.

Có thể bạn quan tâm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vihadamgan hỗ trợ tăng cường chức năng gan, giải độc gan

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần