Thuốc điều trị tâm thần: Phân loại, tác dụng

Thuốc điều trị tâm thần là nhóm thuốc tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, nhằm điều chỉnh sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não. Nhờ đó, chúng giúp cải thiện các triệu chứng của nhiều rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm, tâm thần phân liệt hay rối loạn lưỡng cực. Đây là một phần không thể thiếu trong phác đồ điều trị, song việc sử dụng cần tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày khái niệm, phân loại và lưu ý khi dùng thuốc.

Các nhóm thuốc điều trị tâm thần phổ biến

Để giúp bạn hiểu rõ hơn, dưới đây là những nhóm thuốc thường được sử dụng trong điều trị các bệnh lý tâm thần. Mỗi loại có công dụng riêng, tác động đến não bộ theo những cách khác nhau, nhưng tất cả đều cần được dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ.
- Thuốc chống trầm cảm
Đây là nhóm thuốc được kê nhiều nhất cho người bị trầm cảm, lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD). Thuốc hoạt động bằng cách cân bằng lại các chất trong não như serotonin và norepinephrine, giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.

• Các thuốc thường gặp: SSRIs (Prozac, Zoloft, Lexapro), SNRIs (Effexor), TCAs (thuốc chống trầm cảm 3 vòng).

- Thuốc chống loạn thần
Dùng để điều trị các bệnh như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, rối loạn hoang tưởng. Thuốc có tác dụng kiểm soát ảo giác, hoang tưởng và suy nghĩ rối loạn.

• Thế hệ cũ: Haloperidol.
• Thế hệ mới: Risperidone, Olanzapine, Aripiprazole (Abilify) – ít gây tác dụng phụ vận động hơn.

- Thuốc ổn định khí sắc (Mood stabilizers)
Được sử dụng chủ yếu cho người bị rối loạn lưỡng cực, giúp kiểm soát cả giai đoạn hưng cảm và trầm cảm.

• Ví dụ: Lithium, Valproate (Depakene), Carbamazepine. Những thuốc này giúp giảm sự dao động cảm xúc mạnh, mang lại cuộc sống ổn định hơn.

- Thuốc an thần, giải lo âu
Thường được dùng ngắn hạn để hỗ trợ giảm lo âu, mất ngủ.

• Nhóm Benzodiazepines (Xanax, Diazepam) có tác dụng nhanh nhưng dễ gây phụ thuộc nếu dùng lâu dài.
• Ngoài ra còn có thuốc chống lo âu không gây nghiện, an toàn hơn khi điều trị lâu dài.

Các nhóm thuốc khác
Ngoài ra, còn có những thuốc đặc biệt như Methylphenidate để điều trị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Tuy không phổ biến bằng nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong điều trị.
Tóm lại, mỗi nhóm thuốc có chức năng riêng và mang lại hiệu quả khác nhau. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, mà cần tuân theo phác đồ và chỉ định của bác sĩ để đạt kết quả tốt nhất và an toàn.

Tác dụng cụ thể của từng nhóm thuốc điều trị tâm thần phổ biến

Mỗi nhóm thuốc điều trị tâm thần đều mang lại những tác dụng riêng biệt, góp phần kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

• Thuốc chống trầm cảm: Nhóm thuốc này giúp giảm cảm giác buồn bã, tuyệt vọng, đồng thời hỗ trợ cải thiện năng lượng, tăng sự tập trung và động lực. Ngoài ra, chúng còn giúp người bệnh ngủ ngon hơn, ăn uống đều đặn và lấy lại hứng thú với các hoạt động thường ngày.
• Thuốc chống loạn thần: Được sử dụng chủ yếu trong các rối loạn nặng như tâm thần phân liệt, nhóm thuốc này có tác dụng giảm ảo giác, hoang tưởng và suy nghĩ rối loạn. Nhờ đó, người bệnh có thể trở lại trạng thái suy nghĩ rõ ràng hơn, dễ hòa nhập với cuộc sống và giao tiếp xã hội.
• Thuốc ổn định khí sắc: Đây là lựa chọn quan trọng trong điều trị rối loạn lưỡng cực. Thuốc giúp ngăn ngừa tái phát các cơn hưng cảm hoặc trầm cảm, giữ cho cảm xúc ổn định lâu dài. Người bệnh nhờ vậy có thể duy trì công việc, học tập và các mối quan hệ một cách bền vững hơn.
• Thuốc an thần, giải lo âu: Tác dụng chính là giúp thư giãn, làm dịu sự căng thẳng và giảm lo âu trong ngắn hạn. Đồng thời, nhóm thuốc này cũng hỗ trợ cải thiện giấc ngủ, giúp người bệnh ngủ sâu và ngon hơn, đặc biệt trong giai đoạn cấp tính.

Tác dụng phụ thường gặp của thuốc điều trị tâm thần và cách xử lý

Khi sử dụng thuốc điều trị tâm thần, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ. Những biểu hiện thường thấy gồm: buồn ngủ, tăng cân, khô miệng, táo bón, chóng mặt, buồn nôn, giảm ham muốn tình dục… Tuy nhiên, mức độ và loại tác dụng phụ sẽ khác nhau tùy thuộc vào nhóm thuốc cũng như cơ địa từng người.
Điều quan trọng là không nên tự ý ngưng thuốc khi gặp tác dụng phụ, bởi điều này có thể khiến bệnh trở nặng hơn. Thay vào đó, người bệnh cần thông báo ngay cho bác sĩ để được tư vấn cách xử lý phù hợp. Bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng, thay đổi loại thuốc hoặc bổ sung thêm biện pháp hỗ trợ nhằm giảm khó chịu.
Trong đa số trường hợp, các tác dụng phụ sẽ giảm dần sau vài tuần khi cơ thể đã thích nghi với thuốc. Vì vậy, sự kiên nhẫn và tuân thủ hướng dẫn điều trị là yếu tố quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Nguyên tắc sử dụng thuốc điều trị tâm thần an toàn

Việc dùng thuốc điều trị tâm thần cần tuân theo một số nguyên tắc quan trọng để đạt hiệu quả tốt nhất và hạn chế rủi ro.

• Tuân thủ chỉ định: Người bệnh cần uống đúng liều, đúng giờ theo hướng dẫn của bác sĩ. Không nên tự ý tăng liều vì nghĩ rằng thuốc sẽ “tác dụng nhanh hơn”, cũng không được giảm liều khi thấy triệu chứng thuyên giảm.
• Không tự ý ngưng thuốc: Ngưng thuốc đột ngột có thể dẫn đến hội chứng cai thuốc với các triệu chứng như lo âu, mất ngủ, chóng mặt, hoặc làm bệnh tái phát nặng hơn. Nếu muốn dừng thuốc, cần có sự theo dõi và hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ để điều chỉnh liều từ từ.
• Kết hợp với các liệu pháp khác: Thuốc là công cụ hỗ trợ quan trọng nhưng không phải là giải pháp duy nhất. Hiệu quả điều trị sẽ cao hơn nếu kết hợp với liệu pháp tâm lý, cùng với lối sống lành mạnh như tập thể dục, ăn uống cân bằng, tránh rượu bia và duy trì giấc ngủ hợp lý.
• Kiên nhẫn: Thuốc điều trị tâm thần thường cần vài tuần mới phát huy tác dụng rõ rệt. Vì vậy, người bệnh cần kiên trì, tránh nóng vội hoặc bỏ thuốc giữa chừng khi chưa thấy hiệu quả.

Tuân thủ đầy đủ những nguyên tắc trên không chỉ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả mà còn bảo đảm an toàn, nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.

Tìm hiểu thêm: LILONTON 1000mg/5ml- Piracetam 2000mg Thuốc tiêm điều trị tâm thần

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần