U nguyên bào gan là gì? Triệu chứng và nguyên nhân

U nguyên bào gan là dạng ung thư gan ác tính thường gặp nhất ở trẻ em, đặc biệt ở lứa tuổi dưới 3. Việc nhận biết sớm bệnh đóng vai trò quan trọng trong điều trị và tiên lượng. Bài viết này cung cấp thông tin tổng quan, giúp cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và hướng xử lý kịp thời.

U nguyên bào gan là gì?

U nguyên bào gan là một loại khối u ác tính xuất phát từ các tế bào gan chưa trưởng thành, còn gọi là nguyên bào gan. Đây là dạng ung thư gan nguyên phát phổ biến nhất ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi. Bệnh thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn nếu không có các dấu hiệu đặc trưng.

- Phân loại cơ bản của u nguyên bào gan
U nguyên bào gan được chia thành nhiều loại dựa trên đặc điểm mô học. Phổ biến nhất là loại thuần phôi, gồm các tế bào tương tự mô gan ở giai đoạn bào thai. Ngoài ra, còn có loại biểu mô hỗn hợp, kết hợp giữa tế bào gan và các thành phần trung mô khác như mô xương, sụn hoặc cơ. Việc xác định đúng loại khối u có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
- Tỷ lệ và mức độ nguy hiểm
Dù là bệnh lý ác tính hiếm gặp, u nguyên bào gan vẫn chiếm khoảng 1% tổng số ung thư ở trẻ em. Tuy nhiên, tiên lượng bệnh khá khả quan nếu được phát hiện sớm và điều trị tích cực bằng phẫu thuật kết hợp hóa trị. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt tới 70–80% ở những trường hợp được chẩn đoán sớm và điều trị đúng phác đồ.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân u nguyên bào gan hiện nay vẫn chưa được xác định rõ ràng, phần lớn được xem là vô căn. Bệnh phát sinh khi các tế bào gan chưa trưởng thành (nguyên bào gan) xảy ra đột biến gene bất thường, khiến chúng phát triển và phân chia mất kiểm soát, hình thành khối u ác tính. Một số nghiên cứu cho rằng sự rối loạn trong quá trình phát triển gan ở giai đoạn bào thai có thể góp phần khởi phát bệnh, dù cơ chế chính xác vẫn đang được làm rõ.
- Các hội chứng di truyền liên quan
Một số hội chứng di truyền được ghi nhận có liên quan đến nguy cơ cao mắc u nguyên bào gan.

• Hội chứng Beckwith–Wiedemann (BWS): đặc trưng bởi trẻ có cân nặng khi sinh lớn, lưỡi to, và dễ xuất hiện các khối u ở gan hoặc thận.
• Bệnh polyp tuyến gia đình (FAP): là rối loạn di truyền hiếm gặp gây hình thành nhiều polyp trong đại tràng, đồng thời làm tăng nguy cơ phát triển u nguyên bào gan.
• Trisomy 18 và hội chứng Simpson–Golabi–Behmel cũng được xem là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, do các bất thường về nhiễm sắc thể và tăng sinh tế bào trong quá trình phát triển bào thai.
  Những hội chứng này cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong cơ chế hình thành bệnh, dù không phải mọi trẻ mắc các hội chứng trên đều bị ung thư gan.

- Yếu tố môi trường và tiền sử
Ngoài yếu tố di truyền, một số yếu tố môi trường và tiền sử sức khỏe cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân được ghi nhận có nguy cơ cao hơn do gan chưa phát triển hoàn thiện. Ngoài ra, việc tiếp xúc với chất độc hại trong thai kỳ (như thuốc trừ sâu hoặc kim loại nặng) có thể ảnh hưởng đến tế bào gan đang phát triển. Một số trẻ mắc bệnh gan bẩm sinh hoặc mãn tính cũng có thể dễ bị tổn thương tế bào gan, tạo điều kiện hình thành khối u, dù trường hợp này ít phổ biến hơn so với ung thư gan ở người lớn.

Triệu chứng u nguyên bào gan và dấu hiệu nhận biết

- Dấu hiệu thể chất rõ ràng nhất
Triệu chứng phổ biến và dễ nhận biết nhất của u nguyên bào gan ở trẻ em là bụng chướng hoặc xuất hiện khối u ở vùng bụng. Cha mẹ thường tình cờ phát hiện khi tắm hoặc thay quần áo cho trẻ, nhận thấy bụng trẻ to bất thường dù cân nặng không tăng tương ứng. Khi sờ, có thể cảm nhận một khối cứng, chắc, không đau, thường nằm ở góc phần tư phía trên bên phải bụng vị trí tương ứng với gan.
Khối u có thể phát triển nhanh, làm bụng phình rõ, đôi khi khiến trẻ cảm thấy nặng bụng hoặc khó chịu. Ở giai đoạn muộn hơn, trẻ có thể đau bụng, nhất là khi khối u lớn gây chèn ép các cơ quan lân cận. Để kiểm tra, cha mẹ có thể nhẹ nhàng đặt tay lên bụng trẻ trong tư thế nằm ngửa, nếu cảm thấy vùng gan to hoặc cứng khác thường, cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa ngay.
- Triệu chứng toàn thân
Ngoài khối u ở bụng, trẻ bị u nguyên bào gan có thể biểu hiện một số triệu chứng toàn thân mơ hồ nên dễ bị bỏ qua. Trẻ có thể chán ăn, biếng ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc mệt mỏi, xanh xao do thiếu máu. Một số trường hợp, vàng da hoặc vàng mắt có thể xuất hiện nếu khối u chèn ép vào đường mật, làm cản trở quá trình lưu thông dịch mật tuy nhiên dấu hiệu này hiếm gặp hơn. Các biểu hiện này thường khiến cha mẹ lầm tưởng là bệnh tiêu hóa thông thường, dẫn đến việc chẩn đoán chậm trễ.
- Các dấu hiệu bất thường khác
Một số triệu chứng hiếm gặp nhưng có giá trị gợi ý bao gồm dậy thì sớm ở bé trai, do khối u tiết ra hormone HCG, khiến cơ thể sản xuất testosterone sớm bất thường. Trẻ có thể mọc lông, vỡ giọng hoặc phát triển cơ thể sớm hơn tuổi. Ngoài ra, trong một số trường hợp hiếm, trẻ có thể tăng huyết áp do khối u ảnh hưởng đến mạch máu trong gan.
Tóm lại, bất kỳ dấu hiệu nào như bụng to bất thường, sụt cân không rõ lý do, hoặc thay đổi thể trạng đột ngột đều cần được kiểm tra y khoa sớm để loại trừ khả năng mắc u nguyên bào gan và đảm bảo can thiệp kịp thời.

Kết luận và lời khuyên dành cho cha mẹ

Phát hiện sớm u nguyên bào gan là yếu tố quyết định đến khả năng điều trị thành công và tiên lượng sống của trẻ. Vì vậy, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến những thay đổi bất thường ở bụng như bụng to, cứng hoặc sờ thấy khối u. Nếu trẻ có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, sụt cân kéo dài, hãy đưa con đi khám chuyên khoa gan mật hoặc ung bướu nhi ngay để được chẩn đoán chính xác. Hành động kịp thời chính là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe và tương lai của trẻ.

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần