Vàng da vàng mắt ở người lớn thường liên quan đến bệnh gì?

Vàng da vàng mắt ở người lớn là một triệu chứng khá phổ biến nhưng tuyệt đối không nên xem nhẹ. Đây là hiện tượng da, củng mạc mắt và niêm mạc chuyển sang màu vàng, thường xảy ra khi nồng độ bilirubin trong máu tăng cao một sắc tố mật được tạo ra trong quá trình phân hủy hồng cầu. Dù đôi khi chỉ liên quan đến những rối loạn nhẹ, vàng da vàng mắt cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến gan, mật hoặc máu. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu vàng da vàng mắt ở người lớn thường liên quan đến bệnh gì để chủ động bảo vệ sức khỏe.

Nguyên nhân vàng da vàng mắt ở người lớn

Vàng da vàng mắt là triệu chứng khá phổ biến nhưng tuyệt đối không nên xem nhẹ. Tình trạng này xảy ra khi da, củng mạc mắt và niêm mạc chuyển sang màu vàng do nồng độ bilirubin trong máu tăng cao. Tùy vào vị trí và nguyên nhân gây rối loạn, vàng da có thể được chia thành ba nhóm chính: trước gan, tại gan và sau gan. Mỗi nhóm lại liên quan đến những bệnh lý khác nhau, từ lành tính đến rất nguy hiểm.

Vàng da do nguyên nhân trước gan

Ở nhóm nguyên nhân này, gan vẫn hoạt động bình thường nhưng hồng cầu bị phá hủy quá nhanh, giải phóng lượng lớn bilirubin gián tiếp vào máu. Gan không kịp xử lý hết, dẫn đến vàng da và vàng mắt.
Một trong những bệnh thường gặp là tan máu bẩm sinh (Thalassemia). Đây là bệnh di truyền khiến cơ thể tạo ra hemoglobin bất thường, làm hồng cầu dễ vỡ. Người bệnh thường bị thiếu máu mạn tính, mệt mỏi, da xanh, vàng da nhẹ và cần truyền máu định kỳ.
Thiếu máu tán huyết tự miễn cũng là nguyên nhân phổ biến. Hệ miễn dịch “nhầm lẫn” và tấn công hồng cầu của chính cơ thể, khiến chúng bị phá hủy nhanh chóng. Bệnh nhân có thể vàng da, nước tiểu sẫm màu, sốt và đau lưng.
Ngoài ra, sốt rét do ký sinh trùng Plasmodium gây ra cũng phá hủy hồng cầu hàng loạt. Bệnh nhân thường sốt theo cơn, rét run, mồ hôi nhiều, gan lách to và vàng da rõ rệt.

Vàng da do nguyên nhân tại gan

Đây là nhóm nguyên nhân xảy ra khi gan bị tổn thương, mất khả năng xử lý và bài tiết bilirubin. Khi đó, cả bilirubin trực tiếp và gián tiếp đều tăng, khiến vàng da rõ hơn.
+ Viêm gan virus (A, B, C) là nguyên nhân hàng đầu. Viêm gan A thường lây qua đường tiêu hóa và có thể hồi phục hoàn toàn, trong khi viêm gan B và C lây qua máu hoặc tình dục, dễ chuyển sang mạn tính và gây xơ gan, ung thư gan.
+ Xơ gan là giai đoạn cuối của nhiều bệnh gan mạn tính, khi mô gan bị thay thế bằng mô sẹo. Người bệnh thường vàng da, bụng to, phù chân và dễ chảy máu.
+ Gan nhiễm mỡ cũng là nguyên nhân đáng lưu ý. Lượng mỡ tích tụ quá nhiều trong tế bào gan sẽ gây viêm và tổn thương gan. Nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển thành xơ gan.
+ Ung thư gan thường là biến chứng của viêm gan mạn hoặc xơ gan. Triệu chứng bao gồm vàng da, sụt cân nhanh, đau bụng và gan to.
Ngoài ra, ngộ độc gan do thuốc hoặc rượu bia cũng có thể khiến tế bào gan bị hoại tử. Người bệnh có vàng da, buồn nôn, đau bụng và men gan tăng cao.

Vàng da do nguyên nhân sau gan

Vàng da sau gan xảy ra khi đường dẫn mật bị tắc nghẽn, khiến bilirubin không thể thoát ra ngoài và ứ đọng trong máu. Lúc này, da thường vàng đậm, ngứa nhiều, phân bạc màu và nước tiểu sẫm.
+ Sỏi mật, sỏi đường mật là nguyên nhân thường gặp. Sỏi gây tắc dòng chảy của mật, dẫn đến đau quặn hạ sườn phải, vàng da và có thể kèm sốt.
+ U đường mật hoặc uống mật (u ở vùng ống mật) có thể chèn ép khiến mật không thoát được, gây vàng da tiến triển từ từ, kèm sụt cân và mệt mỏi.
+ U đầu tụy cũng là nguyên nhân nguy hiểm. Khối u ở vị trí này chèn ép ống mật chủ, gây vàng da không đau nhưng ngứa nhiều và sụt cân nhanh
Cuối cùng, viêm tụy cấp hoặc mạn có thể gây phù nề tụy và chèn ép đường mật. Bệnh nhân thường có vàng da kèm đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn.

Các triệu chứng đi kèm khác của vàng da

Khi bị vàng da vàng mắt, người bệnh không chỉ thay đổi màu da và mắt mà còn có thể xuất hiện nhiều triệu chứng khác, phản ánh tình trạng rối loạn trong gan, mật hoặc máu. Những dấu hiệu này giúp bác sĩ định hướng nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh:

• Nước tiểu sậm màu: Nước tiểu chuyển sang màu vàng đậm hoặc nâu giống nước chè, thường gặp khi bilirubin trong máu tăng cao và được đào thải qua thận.
• Phân nhạt màu: Phân có màu nhạt hơn bình thường, đôi khi trắng như đất sét, xuất hiện khi mật không xuống được ruột do tắc nghẽn đường mật.
• Ngứa da: Cảm giác ngứa toàn thân xảy ra khi bilirubin và muối mật tích tụ dưới da, gây kích ứng.
• Đau bụng: Đau ở vùng hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị, thường gặp trong các bệnh lý tắc mật, viêm gan hoặc viêm tụy.
• Mệt mỏi, sụt cân: Cơ thể suy nhược, giảm cân nhanh mà không rõ nguyên nhân, thường liên quan đến bệnh gan mạn tính hoặc ung thư.

Vàng da ở người lớn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như bệnh gan, tắc mật, rối loạn máu hay các bệnh lý khác. Việc nhận biết sớm và thăm khám bác sĩ chuyên khoa là vô cùng quan trọng để xác định chính xác nguyên nhân, từ đó có hướng điều trị kịp thời và hiệu quả. Để bảo vệ sức khỏe gan mật, bạn nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế rượu bia, tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồng thời duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ. Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, hãy chia sẻ để lan tỏa kiến thức và giúp mọi người xung quanh chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe của mình.

Có thể bạn quan tâm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vihadamgan hỗ trợ tăng cường chức năng gan

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty http://vihapha.com.
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Phường Định Công - Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần